Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Eğitime
Entegrasyonu: Bilgisayar Tabanlı Öykü Tamamlama Çalışması Örneği[1]
Aylin TUTGUN**, Nesrin
ÖZDENER***
Özet
Bu
çalışmada, bilgi
ve iletişim teknolojilerinin eğitime entegrasyonu perspektifinde bilgisayar
tabanlı öykü tamamlama çalışmasının, yazı yazma ve bilgisayar kullanım
becerilerine etkisi incelenmiştir. Deneme
modelinin kullanıldığı araştırma, 51 kişiden oluşan İlköğretim 6.sınıf
öğrencileri ile yürütülmüştür. Üç farklı deney grubu ile yürütülen çalışmada
birinci gruba, video ile desteklenmiş bilgisayar tabanlı, ikinci gruba metin
tabanlı, üçüncü gruba ise resimlerle desteklenmiş metin tabanlı öykü tamamlama
çalışmaları yaptırılmış, gruplar yazı yazma becerisi açısından
karşılaştırılmıştır. Araştırmada ayrıca, bilgi ve iletişim teknolojileri
kullanımını gerektiren bilgisayar tabanlı öykü tamamlama çalışmasının
öğrencilerin bilgisayar kullanım becerilerine katkısı incelenmiştir. Araştırma
bulgularına göre, süreç değerlendirme yaklaşımı ile gerçekleştirilen bilgisayar
tabanlı öykü tamamlama çalışması, yazı yazma çalışmalarını ve bilgisayar
kullanım becerilerini olumlu etkilemiş ve en başarılı yöntem olarak
belirlenmiştir. Öğrencilerin uygulamaya ilgi duydukları, zorunlu tutulmadıkları
halde büyük çoğunluğunun okul dışından da sisteme bağlanarak çalışmalara
katıldıkları gözlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Süreç
değerlendirme, öykü tamamlama, bilgi teknolojileri
**Öğr.
Gör. Aylin Tutgun, Maltepe Üniversitesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri
Eğitimi Bölümü Öğretim Görevlisi
***Doç. Dr. Nesrin Özdener, Marmara Üniversitesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri
Eğtitimi Bölümü Öğretim Üyesi
Integration of Information and
Communication Technologies (ICT) into the Education Process: Example of Computer-Based
Story Completion Task
Aylin TUTGUN**, Nesrin
ÖZDENER***
Abstract
This
study investigates the effects of computer-based story completion task on
writing and computer using skills within the perspective of integration of
information and communication technologies into the education process. The
study, in which an experimental design was used, was conducted with total of 51
Primary Education 6th Grade students. In the study that was
conducted with three different experimental groups, the first group was given a
computer-based story completion task supported with video, the second a
text-based story completion task, and the third one a text-based story
completion task supported with
illustrations, and the groups were compared in terms of the writing
skill. The study also investigated the contributions of computer-based story
completion task, which requires use of information technologies, to computer
using skills. According to the findings of the study, the computer-based story
completion task, which was performed with process evaluation approach,
positively affected the writing tasks and computer using skills, and has been
established to be the most successful method. It was observed that students
showed interest in the application, and that a large portion of the students
connected the system from out of the school to participate in the activities,
even though it was not obligatory.
Keywords
Process assesment,
story completion, information technologies
**Lecturer
Aylin Tutgun, Maltepe University, Department of Computer Education and
Instaructional Technologies
***Assoc. Prof. Dr. Nesrin Özdener, Marmara University, Department of Computer
Education and Instaructional Technologies
Bilgi Teknolojilerinin Eğitime Entegrasyonu:
Bilgisayar Tabanlı Öykü Tamamlama Çalışması Örneği
Aylin TUTGUN, Nesrin ÖZDENER
Giriş
Bilim ve teknolojideki
hızlı gelişmeler sonucunda bilgisayar ve internet teknolojilerinin eğitim
ortamlarında kullanımı kaçınılmaz hale gelmiş, bu durum öğretmen ve
öğrencilerin bilgisayar ve internet teknolojilerini bir araç olarak
kullanabilmeleri için yeterli bilgi ve iletişim teknolojileri(BİT) alt yapısına
sahip olmalarını zorunlu hale getirmiştir. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin
eğitime entegrasyonunun gerçekleşmesi ancak gerekli ortam ve altyapının
sağlanmasıyla gerçekleşecektir. Bu noktada önemli olan bilgi ve iletişim
teknolojilerini eğitim sistemlerine nasıl entegre edilmesi gerektiğidir. Bu
konuda farklı yaklaşımlar olmasına karşın İngiltere Eğitim Bakanlığı’nın (DfES,
2002) ve Uluslararası Teknoloji Eğitimi Topluluğu’nun (International Society of
Technology Education) açıkladığı standartların ortak yönleri mevcut olup,
öğrencilerin gerek hayatın her alanında gerekse öğretme – öğrenme sürecinde
BIT’i bir araç olarak kullanmaları gerektiği görülmektedir(ISTE, 2000). Çalışma
grubunu oluşturmaları sebebiyle, 6. sınıflar için yer alan standartlar arasında
aşağıdaki ifadeler yer almaktadır:
-
Öğrencilerin, günlük hayatta karşılaşabilecekleri donanım ve
yazılımları bilmesi,
-
Yazılımların ve donanımların temel işleyişlerini
kavrayabilmesi ve birbirleriyle olan ilişkilerini anlayarak ihtiyaç duyulan
teknolojileri belirleyebilmesi ve kullanabilmesi,
-
Sınıf içi ve sınıf dışında yapılan çalışmaların ve çalışma
sonunda elde edilecek ürünün (örneğin web sayfaları, videolar, sunumlar)
tasarlanabilmesi, geliştirebilmesi ve yayınlayabilmesi.
Diğer taraftan, Milli Eğitim Bakanlığı (M.E.B), 2492
Tebliğler Dergisinde, gerek günlük hayatta gerekse öğrenme-öğretme sürecinde
bilgisayarın öğrenciler için bir araç olarak kullanılması gerektiğini açıklamış
(M.E.B, 1998), “bilgisayarın yaşayarak öğrenilmesi gerektiği” gerekçesiyle 2005
yılından itibaren bilgisayar dersinin haftalık ders saatini 1 saate düşürerek,
öğrencilerin not ile değerlendirilme uygulamasını iptal etmiştir. Bu sonuç,
bilgisayar ve internet teknolojilerinin eğitime entegre edilme sürecinde teorik
derslerin yanı sıra öğrencilerin bu becerileri kullanabilecekleri ortamların
yaratılmasını gereklilik haline getirmiştir.
Sutherland(2004) temel bilgi ve iletişim teknolojileri
becerilerini yaşayarak veya projelere dahil olarak öğrenebilmenin,
öğretmenlerin bilgisayar okuryazarlık yüzeyleri, BİT in derslerde kullanım
düzeyi ve okulun fiziksel olanakları ile ilişkili olacağını belirtmiştir. Manoucherhri (1999) ise, teknolojiler hakkındaki bilgi
yetersizliğine ek olarak en önemli
sorunun teknolojilerin öğretimde nasıl işe koşulacağı konusunda öğretmenlerin bilgi yetersizlikleri olduğunu belirtmiştir. Oztok ve Özdener’in (2007) yapmış olduğu bir araştırma sonucunda Türkiye’de
uygulamanın yürütüldüğü ilköğretim okullarında öğrencilerin, gerek BİT gerekse
BİT’i oluşturan alt bileşenleri kullanabilme becerisi açısından önemli
eksikleri olduğu belirlenmiştir.
Öğrencilerin günlük
yaşamlarında sıklıkla ihtiyaç duydukları bir diğer beceri ise yazı yazma
becerisidir. Dil eğitimi ile ilgilenen birçok uzmana göre “dinleme”, “konuşma”,
“okuma” ve “yazma” olarak belirlenmiş dört temel dil becerisi içerisinde en zor
gelişeni yazma becerisidir. Yazma becerisinin zaman alan, düşünmeyi gerektiren,
dilin kurallarına uyulması zorunluluğunu gözeten planlı bir süreç olduğu
belirtilmektedir (Oral, 2003).
Oral’a (2003) göre;
yaratıcı yazı değerlendirmelerinde esere verilen önem kadar sürece de önem
verilmesi gerektiği görüşü üzerinde birleşilmektedir. Öğrencinin ne kadar çok
çaba harcadığı, ne kadar hevesli olduğu, sebat, sabır ve kendini geliştirme
isteğine sahip olup olmadığı önemli kriterlerdir. Her öğrencinin bireysel
gelişim süreci farklılık gösterdiğine göre, değerlendirme de bu farklılıkları
kapsamalıdır. Diğer taraftan, Öztürk’e (2007) göre; yeni ilköğretim program
tasarılarının ölçme ve değerlendirme anlayışı, sadece bireylerin öğrenme
ürününü değil, onların öğrenme süreçlerini de değerlendirmektir. Bu noktadan
hareketle, süreç değerlendirme yaklaşımı Türkçe derslerinde de yaygınlaşmaya
başlamıştır.
Yapılan birçok
çalışmada; görüntü, ses ve metin gibi öğelerin nasıl kullanılması gerektiği ele
alınmış, farklı gösterim biçimlerinin, öğrenme ve anlama üzerine etkileri
araştırılmıştır(Dutke & Rinck, 2006; Bodemer,
Ploetzner, Feuerlein & Spada, 2004;
Schnotz & Bannert, 2003). Paivio’nun
(1990) ikili kodlama kuramına göre, bilgi birbirinden bağımsız bir ya da iki
kanaldan geçerek belleğe kayıt edilmektedir. Mayer ve Anderson’a (1991) göre,
öğrenciler hem sözel hem de görsel özellikteki materyalleri çalışarak her iki
kanalın birlikte kullanılmasını sağlamaktadırlar. Paivio ve arkadaşları,
hazırlanan çoklu ortam materyallerinin öğrencilerin öğrenmelerine daha fazla
katkı sağlayabilmesi için hem sözel hem de görsel özelliklere sahip olması
gerektiğini savunmaktadırlar(Clark & Paivio, 1991).
Öğrencilerin algılama,
keşfetme, düşünme, yorumlama ve sentezleme becerilerini geliştirmelerini
sağlayan yaratıcı yazı yazma çalışmalarında, çeşitli görsel malzemeden yola
çıkarak öğrencilerin dikkat ve ilgileri sağlanabilmektedir. Bu amaçla yapılan
çalışmarda geliştirilmiş olan kitapçık ve bunun gibi pekçok yazılı materyallerin,
öğrencilerin yazma becerilerini geliştirdikleri ortaya koyulmuştur(Koçyiğit
& Sefer, 2005). Literatürde; eğitim-öğretim süreci içerisinde algılama ve motivasyonu
harekete geçirme kapasitelerinden ötürü filmleri bir öğretim aracı olarak
kullanmanın katkıları nı vurgulayan çalışmalar da mevcuttur(Eary, 2008; Persson
& Persson, 2008; Pekdağ, 2005;). Zira eğitim ortamlarında kullanımı
düşünüldüğünde filmler, kelimelerin yetersiz olduğu durumlarda veya anlatılmak
istenen durumun belirsizliği söz konusu olduğunda, olayları açıklamaya ve
sunmaya imkan vermektedir.
Öğrencilerin
dikkat ve ilgilerini sağlayarak çeşitli görsel malzemelerin kullanılabileceği
ortamlardan birisi de bilgisayarlardır. Türkçe derslerinde yazı yazma
çalışmalarını düzenleyen öğretmen, bu noktadan hareketle öğrencilerin sürece
dâhil olabilecekleri, bilgi teknolojilerini kullanabilecekleri ve bunu yaparken
de yazı yazma çalışmalarını geliştirmelerini sağlayacak etkinlikler
düzenleyerek, bilgisayarı bir araç olarak kullanabilir. Bilgi ve iletişim
teknolojilerinin kullanıldığı resim ve videolarla desteklenmiş bu tür
çalışmalar öğrencilerin yaratıcı düşünebilme yeteneklerinin gelişmesine ve
motivasyonlarının artmasına da katkıda bulunacaktır.
Bilgi ve iletişim
teknolojilerinin kullanıldığı bilgisayar tabanlı öykü tamamlama çalışması bir
yandan öğretmenlere süreç değerlendirme yaklaşımını okul ortamından bağımsız
takip edebilme imkanı tanırken, diğer yandan öğrencilere etkinliklerini yer ve
zamandan bağımsız olarak okul dışında gerçekleştirebilme imkanı tanıyabilir. Ayrıca, bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımını
gerektirmesi bakımından bilgisayar tabanlı öykü tamamlama çalışması,
öğrencilerin bilgisayar kullanım becerilerinin de gelişmesine katkı
sağlayabilir. Bu noktadan hareketle bilgi ve iletişim teknolojilerinin
öykü tamamlama çalışmalarına etkisi ve nasıl kullanılabileceği, araştırma
problemi olarak ele alınmıştır.
Amaç
Bu çalışmada amaç; bilgi
teknolojilerinin kullanıldığı bilgisayar tabanlı öykü tamamlama çalışmasının,
yazı yazma ve bilgisayar kullanım becerilerine etkisinin incelenmesi olup,
çalışma kapsamında aşağıdaki sorulara cevap aranacaktır:
·
Üç farklı metod (video destekli bilgisayar tabanlı, metin
tabanlı, resimlerle desteklenmiş metin tabanlı) ile gerçekleştirilen öykü
tamamlama çalışmaları incelendiğinde deney grupları arasında öğrenci başarısı
açısından anlamlı fark var mıdır?
·
Bilgisayar tabanlı öykü tamamlama çalışmasının, öğrencilerin
bilgisayar kullanım becerilerine bir katkısı var mıdır?
·
Öğrencilerin uygulamaya olan ilgileri ve dolayısıyla okul
dışından internet aracılığıyla sisteme katılma düzeyleri nedir?
Yöntem
Araştırma Modeli
Araştırmada, video destekli ve bilgisayar tabanlı öykü
tamamlama çalışması ile kağıt üzerinde metin tabanlı ve kağıt üzerinde resimlerle
desteklenmiş metin tabanlı öykü tamamlama çalışmalarını karşılaştırabilmek
amacıyla sontest kontrol gruplu deneme modeli kullanılmıştır. Bilgisayar
tabanlı öykü tamamlama çalışmasının bilgisayar kullanım becerilerine katkısının
sorgulanması aşamasında ise öntest – sontest deneme modeli kullanılmıştır. Çalışma;
İstanbul ili Kadıköy ilçesinde bulunan bir özel okulda, ilköğretim 6. sınıf
öğrencilerinin bilgisayar dersleri kapsamında 51 öğrenci ile yürütülmüştür.
Yazı yazma becerileri açısından birbirine eş grupların belirlenmesinde
öğrencilerin geçmiş dönemdeki Türkçe ders notlarından yararlanılmıştır.
Araştırmanın çalışma deseni Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1.
Çalışma Deseni
Sınıflar
|
Eşleşmiş Gruplar
|
Öykü Tamamlama Çalışmaları
|
6/A
|
I. Grup N=17
|
Bilgisayar tabanlı(video
destekli)
|
6/B
|
II. Grup N=17
|
Metin tabanlı(kağıt
üzerinde)
|
6/C
|
III. Grup N=17
|
Resimlerle desteklenmiş
metin tabanlı(kağıt üzerinde)
|
Çalışmada, üç farklı
metodun kullanıldığı öykü tamamlama süreci, üç hafta süreyle uygulanmıştır.
İkinci haftanın sonunda her üç grubun yazmış olduğu öyküler, içerik, biçim ve
dilsel açıdan Türkçe öğretmenleri tarafından incelendikten sonra ikinci ve
üçüncü gruptaki öğrencilere öykü kâğıtları tekrar verilerek, gerekli
düzeltmeleri yapmaları istenmiştir. Türkçe öğretmenleri gerekli düzeltmeleri
öğrencilerin öykü kâğıtları üzerinde yapmış olup, öykü kâğıtları öğrencilere
tekrar verilmiştir. Birinci gruba verilen düzeltmeler ise bilgisayar tabanlı
öykü tamamlama çalışmasının yazı editöründe gerekli bölümler işaretlenerek
sağlanmıştır. Öğrenciler, kendilerine sistem üzerinden verilen düzeltmeleri
dikkate alarak yine aynı ekranda öykülerini tekrar yazmışlardır. Bu gruptaki
öğrenciler, iki hafta boyunca hem ders saatleri içerisinde hem de okul dışında
öykü çalışmalarına devam etmişlerdir. Üçüncü hafta, her üç grup tarafından
düzeltmeler doğrultusunda sonlandırılan öykülerin son değerlendirmesi gerçekleştirilmiştir.
Veri
Toplama Araçları
Yazma Becerisini Değerlendirme Rubliği: Çalışmada grupların öykü
yazabilme başarısını değerlendirebilmek üzere kullanılmıştır. Ek-1’de verilen değerlendirme
rubliği, aşağıda belirtilen hedef davranışları ölçebilmek amacı ile
araştırmacılar ve okulda görevli Türkçe öğretmenleri tarafından hazırlanmıştır;
- Öykünün gelişme ve sonuç bölümlerini konu bütünlüğüne
uygun bir şekilde oluşturabilir
- Öyküye uygun başlık koyabilir
- Anlatımda kişilerin fiziki ve karakter özelliklerini
verebilir
- Anlatımda deyim ve benzetmeleri kullanabilir.
Öykü değerlendirmeleri,
güvenirliliği arttırmak amacı ile 3 farklı Türkçe öğretmeni tarafından, yazma
becerisini değerlendirme rubriği eşliğinde yapılan değerlendirmelerin aritmetik
ortalaması alınarak gerçekleştirilmiştir.
Biçimsel Değerlendirme Rubliği: Çalışmanın bir diğer
boyutu olan öğrencileriin bilgisayar kullanım becerilerini değerlendirmek üzere
kullanılmıştır. Araştırmacılar ve okulda görevli bilgisayar öğretmeni tara fından hazırlanan rublik, aşağıda verilen hedef
davranışları ölçmek üzere geliştirilmiştir.
- Öyküye uygun hizada bir başlık koyabilir.
- Öyküyü oluştururken paragraf başı kullanabilir.
- Öyküsünde paragrafları uygun bir şekilde sıralayabilir.
- Paragrafları oluştururken imla kurallarına uyar.
- Anlatımında uygun yazı fontu kullanabilir.
- Anlatımında uygun yazı boyutu kullanabilir.
- Öyküye başlık stili kullanarak bir başlık koyabilir.
Bilgisayar
tabanlı öykü tamamlama çalışmasının uygulandığı grup kapsamında kullanılan
rublik, Ek-2’de verilmiştir. Öğrencilerin internet üzerinden öykü tamamlama
çalışmalarına katılma oranlarının belirlenmesinde ise bilgisayar tabanlı
sistemin veri tabanından yararlanılmıştır.
Kullanılan Materyaller
Bilgisayar Tabanlı Öykü
Tamamlama Çalışması ve Bölümleri:Bilgisayar tabanlı öykü tamamlama çalışmasının
uygulanacağı grupta bulunan öğrencilerin
numaraları sisteme kaydedilerek, her bir öğrenciye giriş için şifre
verilmiştir. Sistem; Anasayfa, Yönergeler, Film İzle ve Öykü Yazma
bölümlerinden oluşmaktadır.
Öğrenciler, Şekil 1‘de
ekran görüntüsü verilen giriş bölümünden, kendilerine verilen şifreleri
kullanarak giriş yaptıktan sonra şekil 2’de görülen Anasayfa ile
karşılaşmaktadır. Anasayfada öğrencilerden, Şekil 3’te
görülen ve film izle bölümünde yer alan video’yu yaklaşık 5 dk boyunca izledikten
sonra, Şekil 4’te verilen yönergeler doğrultusunda öykülerini Şekil 5’de
görülen araçları kullanarak yazmaları istenmektedir. Sistem, öğrencilere
ihtiyaç halinde gerekli değişiklikleri aynı ekranda yapabilme imkanı
tanımaktadır. İnternet üzerinden öğretmenler ile etkileşim kurularak tamamlanan
çalışmalar, üç hafta boyunca okul dışında da yürütülmüştür. Öğrencilerin
sisteme ne kadar giriş yaptıkları ve çalışma süreleri veritabanı yardımı ile
tutulmaktadır.
Şekil 1. Öğrenci girişi ekranı
Şekil 2. Anasayfa
ekranı
|
Şekil 3. Filmi izle ekranı
|
|
Şekil 4. Yönergeler
ekranı
|
Şekil 5. Öykü yazma
ekranı
|
|
Metin Tabanlı Öykü
Tamamlama Çalışması ve Bölümleri: Bu çalışmada, öğrencilere öncelikle yönergelerin yer
aldığı uygulama kâğıdı(Ek-3) verilmiş öykünün giriş, gelişme ve sonuç bölümlerini
yazarken nelere dikkat etmeleri gerektiği hakkında bilgi verilmiştir. Daha
sonra her bir öğrenciye öykünün giriş kısmının yer aldığı öykü kağıdı
verilerek, gelişme ve sonuç bölümlerini tamamlamaları istenmiştir. Uygulama
kâğıdında içerik, stil ve dil açısından nelere dikkat edilmesi gerektiğine dair
ipuçları yer almaktadır. Öykü kâğıdındaki diyalogların bir kısmı aşağıdaki
gibidir.
Örnek diyalog:
“Hanika, sevimli, küçük kutup ayısı ile birlikte
sessizce kaleye girer ve merdivenlerden yukarı çıkmaya başlar. Hanika, aniden
bir ses duyar:
-
Hanika! Sen mi geldin?
Hanika’nın annesi seslenir.
…
(diyaloglar devam ediyor)
…(Bu
kısımda öğrenciler öyküyü tamamlamışlardır) …
|
Örnek diyalogları okuyan
öğrenciler, kendi öykülerini diyalogların devamında yazarak öykülerini
tamamlamışlardır.
Resimlerle Desteklenmiş
Öykü Tamamlama Çalışması ve Bölümleri: Bu çalışma, yönergelerin yer aldığı
uygulama kâğıdı(Ek-3) ve öykünün giriş bölümünü oluşturan diyaloglar ile
bilikte resimlerin yer aldığı öykü kâğıdından oluşmaktadır. Uygulama kâğıdı ve
öyküdeki diyaloglar, metin tabanlı öykü tamamlama çalışmasındaki gibidir. Öykü
kâğıdında yer alan diyaloglar, öykünün belirli kısımlarından alınan resimler ile
desteklenmiştir. Diyalogların bir kısmı aşağıdaki gibidir.
 |
Örnek diyalog:
“Hanika, eğilerek küçük kutup ayısını kucağına alır:
- Korkmana gerek yok! der.
Küçük, sevimli kutup ayısı titrer.
Hanika:
... (diyaloglar devam
ediyor)
…(Bu kısımda öğrenciler öyküyü
tamamlamışlardır)
|
Bulgular
Araştırmada öncelikle çalışma gruplarının uygulama
öncesi Türkçe ders başarısı açısından eş gruplar olup olmadıklarını belirlemek
amacı ile 2006-2007 eğitim-öğretim yılı I.Dönem Türkçe dersi notları
“Kruskal-Wallis Testi” kullanılarak karşılaştırılmış ve sonuçları Tablo 2’de
verilmiştir. Karşılaştırma sonuçları incelendiğinde, öğrenci
grupları arasında Türkçe dersi notları açısından anlamlı bir fark olmadığı
görülmüştür (p=,42>0,05).
Tablo 2.
Kruskal-Wallis testi sonuçları
Gruplar
|
N
|
Sıralar Ort.
|
p
|
Grup1:Bilgisayar tabanlı(video
destekli)
|
17
|
26,65
|
,422
|
Grup2:Resimlerle desteklenmiş metin
tabanlı
|
17
|
31,02
|
|
Grup3:Metin tabanlı
|
17
|
33,83
|
|
Toplam
|
51
|
“Üç farklı metod (bilgisayar tabanlı, metin tabanlı,
resimlerle desteklenmiş metin tabanlı) ile gerçekleştirilen öykü tamamlama çalışmaları
incelendiğinde deney grupları arasında öğrenci başarısı açısından anlamlı fark
var mıdır?” sorusuna cevap aramak üzere, uygulama sonunda öğrenciler tarafından
tamamlanan öyküler içerik, biçim ve dil boyutlarında değerlendirilmiş olup elde
edilen puanlar Kruskal-Wallis testi ile karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma
sonuçları Tablo 3’te yer almaktadır.
Tablo
3.
Grup karşılaştırması için gerçekleştirilen Kruskal-Wallis testi
sonuçları
Groplar
|
N
|
Sıra Ort.
|
sd
|
X2
|
p
|
Grup1
|
17
|
38,94
|
2
|
26,68
|
,000
|
Grup2
|
17
|
26,41
|
|||
Grup3
|
17
|
12,65
|
Test sonucunda gruplar
arasında anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (p=,00<0,05). Farklı metotlar
kullanılarak uygulanan öykü tamamlama çalışmalarını, kendi aralarında
karşılaştırabilmek amacı ile kullanılan Mann Whitney U testi sonuçları ise
Tablo 4’te verilmiştir.
Tablo
4.
Grup
karşılaştırmaları
Gruplar
|
N
|
Sıra Ort.
|
Sıra Top.
|
U
|
p
|
Grup1
Grup2
|
17
17
|
22,35
12,65
|
380,00
215,00
|
62,00
|
,004
|
Grup1
Grup3
|
17
17
|
25,65
9,35
|
436,00
159,00
|
6,00
|
,000
|
Grup2
Grup3
|
17
17
|
22,68
12,32
|
385,50
209,50
|
56,50
|
,002
|
Karşılaştırma sonuçları
doğrultusunda; bilgisayar tabanlı öykü tamamlama çalışmasının diğer metotlara
kıyasla en başarılı yöntem olduğu,
resimlerle desteklenmiş metin tabanlı öykü tamamlama çalışmasının ise
metin tabanlı öykü tamamlama çalışmasına kıyasla daha başarılı olduğu tespit
edilmiştir.
“Bilgisayar tabanlı öykü
tamamlama çalışmasının, öğrencilerin bilgisayar kullanım becerilerine bir
katkısı var mıdır?” sorusuna cevap aramak üzere bilgisayar tabanlı öykü
tamamlama çalışmasının uygulandığı grupta öğrenci öyküleri ilk ve son durumları
ile Ek-2’de verilen biçimsel değerlendirme rubriği eşliğinde değerlendirilmiştir.
Elde edilen öntest-sontest puanları ve karşılaştırıma
amacı ile kullanılan Wilcoxon testi sonuçları Tablo 5’te
verilmiştir.
Tablo 5.
Biçimsel
değerlendirme karşılaştırma sonuçları
Öntest-sontest
|
N
|
Sıra Ort.
|
Sıra Top.
|
Z
|
p
|
Negatif sıra
|
2
|
5,00
|
10,00
|
3,14
|
,002
|
Pozitif sıra
|
15
|
9,53
|
143,00
|
Test
sonucunda, bilgisayar tabanlı öykü tamamlama çalışmasının uygulandığı grubun
bilgisayar kullanım becerilerinde olumlu yönde artış olduğu gözlenmiştir (p=,00<0,05).
Bir diğer araştırma sorusu
olan öğrencilerin uygulamaya olan ilgilerini belirlemek üzere, uygulamaya
internet aracılığıyla okul dışından katılan öğrenci sayısı, sistemde yer alan
veritabanı aracılığıyla tespit edilmeye çalışılmıştır. Öğrencilerin okul
dışından sisteme bağlanma oranları Tablo 6’da verilmiştir.
Tablo 6.
Haftalara göre sınıf içi ve sınıf
dışı sisteme bağlanma durumu
Okul içi
|
Yüzde
(%)
|
Okul dışı
|
Yüzde
(%)
|
||||
Katılan (n)
|
Katılmayan (n)
|
Katılan
(n)
|
Katılmayan (n)
|
||||
Grup1
|
1. hafta
|
17
|
0
|
100
|
13
|
4
|
76
|
2.hafta
|
17
|
0
|
100
|
14
|
3
|
82
|
|
3. hafta
|
17
|
0
|
100
|
12
|
5
|
70
|
|
Tablo 6’da görüldüğü üzere
öğrenciler, ders saatleri içerisinde öğretmen kontrolünde sisteme tam katılım
sağlayarak çalışmalarını gerçekleştirmişlerdir. Okul dışından ise zorunlu
olmadıkları halde yüksek oranda katılım sağladıkları gözlenmektedir. Okul
dışından sisteme katılamayan öğrencilere neden katılmadıkları sorusu
sorulduğunda, büyük bir kısmı; evlerinde internet bağlantısının olmadığını,
bilgisayarlarında internet bağlantı sorunu yaşadıklarını, evde kendilerine ait bir
bilgisayarın olmadığını ifade etmişlerdir.
Tartışma
Araştırmada, bilgi ve iletişim teknolojilerinin
kullanıldığı bilgisayar tabanlı öykü tamamlama çalışmasının, yazı yazma ve
bilgisayar kullanım becerilerine etkisi incelenmiş, öğrencilerin okul dışından
sisteme katılma oranları tespit edilerek, uygulamaya olan ilgileri belirlenmeye
çalışılmıştır.
Araştırma
bulgularına göre, bilgisayar tabanlı öykü tamamlama çalışmasının, metin tabanlı
ve resimlerle desteklenmiş metin tabanlı öykü tamamlama çalışmasına kıyasla
daha başarılı sonuç verdiği gözlenmiştir. Bu durumda bilgisayar ve internet
teknolojileri kullanılarak hazırlanan ve çeşitli görsel öğeler içeren
bilgisayar tabanlı materyallerin, öğrencilerin dikkat ve ilgilerine olumlu
yönde katkı sağladıkları söylenebilir. Nitekim
literatürde hareketli resimler ve videolarla desteklenmiş bilgisayar tabanlı
materyallerin öğrencilerin başarılarını olumlu yönde etkilediğine yönelik
çalışmalar mevcuttur(Chen & Cheng, 2006; Bodemer,
Ploetzner, Feuerlein & Spada, 2004;
Duman & Atar, 2004; Yaşar, 2004; Yalçın et al., 2003; Düzgün, 2000; Güveli &
Güveli, 2000; Akpınar & Turan, 1999). Bu çalışma sonucunda da kullanılan
görsel materyalin, özellikle metinlerin sıkça kullanıldığı Türkçe dersi yazı
yazma çalışmalarını desteklediği ve öğrencilerin yazı yazma becerilerini
geliştirebilme özelliği ile kullanılabilir olduğu gözlenmiştir.
Bilgisayar tabanlı öykü
tamamlama çalışmasının başarılı sonuç vermesi, Paivio’nun (1991) ikili kodlama
kuramında da belirtildiği gibi, görsel ve sözel öğelerin bilginin depolanmasına
yardım etmesinden kaynaklandığı söylenebilir. Nitekim, bilgisayar tabanlı öykü
tamamlama çalışmasında yer verilen film, öğrencilerin öyküde yer alan nesne ve
olayları daha iyi algılamalarına ve dolayısıyla öyküyü
bütünleştirebilmelerine katkı sağlamıştır. Bu sonuç, video ve animasyonlarla
desteklenmiş görsel malzemelerin anlama ve hatırda kalmayı olumlu
etkilediğini belirten çalışmalarla da örtüşmektedir (Dutke & Rinck, 2006; Bodemer, Ploetzner, Feuerlein & Spada, 2004; Schnotz & Bannert, 2003). Diğer
taraftan, metin tabanlı öykü tamamlama çalışmaları ile resimlerle desteklenmiş
öykü tamamlama çalışmalarının kendi aralarında kıyaslanması durumunda benzer
sonuçlar elde edildiği görülmektedir. Resimlerle desteklenmiş öykü tamamlama
çalışması, sadece yazıların kullanıldığı metin tabanlı öykü tamamlama
çalışmasına göre daha başarılı bulunmuştur.
Bilgisayar kullanım becerilerine yönelik araştırma bulgusuna
göre, bilgisayar tabanlı öykü tamamlama çalışması öğrencilerin bilgisayar
kullanım becerilerini de arttırmıştır. Bu sonuç araştırma kapsamında
geliştirilen sistem ile öğrencilere bilgisayarı bir araç olarak kullanabilecekleri
bir ortamın sağlanabilmesi açısından oldukça ömemlidir. Zira Hayes(2007),
BIT’in eğitime entegrasyonunda en önemli faktörün öğrencilerin öğrenme
deneyimlerinin tasarımı olduğunu söyleyerek öğrencilerin eğitim surecinde BIT
kullanabilme olanağının arttırılması gerektiğini belirtmiştir. Özdener ve Oztok’da(2008),
bu sonuçları destekleyen araştırma bulguları ile İnternet tabanlı işbirlikli
projelerde yer alan öğrencilerin, uygulamaya katılmayan öğrencilere kıyasla
bilgi ve itetişim teknolojilerini kullanabilme becerisi açısından daha başarılı
olduklarını belirlemişlerdir. Bu sonuçtan hareketle, bilgisayar tabanlı öykü
tamamlama çalışmasının yazı yazma çalışmaları sürecine araç olarak dahil
edilmesi ile öğrencilerin bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanabilmelerine
olanak sağladığı söylenebilir. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin eğitime
entegre edilmesi sürecinde önemli olan bilgisayarın amaç olmaktan çıkarılıp, araç
olarak kullanılabildiği ortamlar oluşturabilmektir.
Bir diğer araştırma
bulgusuna göre, öğrencilerin büyük çoğunluğu zorunlu olmadıkları halde okul
dışından da sisteme bağlanarak öykü tamamlama çalışmalarına katılmışlardır.
Öğrencilerin okul dışından çalışmaya katılma oranlarına bakıldığında, ilk iki
hafta yüksek oranda katılım sağlandığı, üçüncü hafta ise katılımlarda azalma
olduğu görülmektedir. Katılımlardaki azalmanın nedeni araştırıldığında,
öğrencilerin sisteme ilk iki hafta öykü yazım amaçlı, üçüncü hafta ise
çalışmalarına verilen düzeltmeleri gerçekleştirme amaçlı katılmalarından
kaynaklandığı söylenebilir.
Bilgisayar tabanlı öykü
tamamlama çalışmasının uygulandığı grupta yer alan öğrencilerin, ders dışında
da çalışmalarını sürdürmeleri, çalışmanın ders saatleri ile sınırlı kalmasına
engel olmuştur. Turan’a göre, Türkçenin doğru ve güzel yazılması ders saatleri
ile sınırlı kalmakta, Türkçeyi doğru konuşma ve yazma, yalnızca Türkçe ve sınıf
öğretmenlerinin görevi olarak görülmektedir (Turan, 2002). Bu noktadan
hareketle bilgi ve iletişim teknolojileri kullanılarak hazırlanan bilgisayar
tabanlı öykü tamamlama çalışması, bir yandan ortam ve zamandan bağımsız olarak
öğretmenlere yazı yazma çalışmalarını takip edebilme, diğer yandan öğrencilere,
etkinliklerini okul dışından gerçekleştirebilme imkanı tanımıştır.
Çalışmada geliştirilen
internet tabanlı sistemde, ölçme ve değerlendirmenin süreç değerlendirme
yaklaşımı doğrultusunda uygulanması, öğrencilerin yazılı anlatım becerilerini
notla ölçmek yerine çalışma sürecinin değerlendirilmesine kolaylık sağlaması
acısından önemlidir. Değerlendirmenin daha uzun süreye
yayılarak tekrarlanması, öğrencilerin yazma konusundaki becerilerine daha fazla
katkı sağlayabilir. Bu durumun yeni çalışmalarla
incelenmesinde fayda vardır. Ayrıca bilgisayar tabanlı bu tür mateyallein,
öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerine katkısı olabileceği konusunun yeni bir araştırma ile incelenmesinde yarar vardır.
Kaynakça/References
Akpınar, B. &
Turan, M. (1999). İlköğretim okullarında fen
bilgisi eğitiminde materyal kullanımı, http://www.fedu.metu.edu.tr/UFBMEK-5/ozetler/d055.pdf
web adresinden 2 Temmuz 2007 tarihinde edinilmiştir
Bodemer, D.,
Ploetzner, R., Feuerlein, I. & Spada, H.
(2004). The active integration of information during learning with dynamic and interactive
visualisations. Learning and Instruction,
14, 325-341.
Chen, C. &
Cheng, W. (2006). The use of a computer-based writing program: facilitation or frustration?,
(ERIC Document Reproduction Service No. ED492078). ERIC veritabanından
edinilmiştir.
Department of Education
and Skills. ([DFES], 2002). National
Curriculum Online. http://www.nc.uk.net. Web adresinden 10 Haziran 2005
tarihinde elde edilmiştir
Duman, B. &
Atar, E. (2004). Data show teknolojisinin coğrafya dersinde soyut konuların öğretilmesinde
öğrencilerin akademik başarısı ve motivasyonu üzerindeki etkisi. The Turkish Online Journal of Educational
Technology-TOJET, 3(4).
Dutke, S. &
Rinck, M. (2006). Multimedia learning: Working memory and the learning of word
and picture diagrams. Learning and
Instruction, 16, 526-537.
Düzgün, B. (2000). Fizik konularının kavratılmasında
görsel öğretim materyallerinin önemi, Milli
Eğitim Dergisi, sayı 148, http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/148/2.htm web
adresinden 18 Haziran 2008 tarihinde edinilmiştir.
Eary, J.
(2008). Networked interactive video for group training. British Journal of Educational Technology, 39 (2), 365-368.
Güveli, E., &
Güveli, H. (2000). Lise 1 Fonksiyonlar Konusunda Web Tabanlı Örnek Öğretim
Materyali, V.Ulusal Fen Bilimleri ve
Matematik Eğitimi Kongresi, 2, 866-872.
Hayes N.A.D. (2007). ICT and learning: Lessons from Australian classrooms, Computers
& Education, 49, 385–395.
International
Society for Technology Education. ([ISTE], 2000). National Educational Technology Standards For Students (NETS).
www.iste.org. Web adresinden 20 Şubat 2006 tarihinde edinilmiştir.
Koçyiğit, B.,&
Sefer, D. (2005). Süreç değerlendirme yaklaşımı ile yazı yazma becerilerinin geliştirilmesine
yönelik bir çalışma: Benim öykülerim, http://www.erg.sabanciuniv.edu.tr/iok2005
web adresinden 20 Ocak 2005 tarihinde edinilmiştir.
Manoucherhri, A. (1999). Computers and school
mathematics reform: Implications for mathematics teacher education. Journal
of Computers in Mathematics and Science Teaching, 18(1), 31–48.
Mayer, R. E.,& Anderson, R. B.(1991). Animations need narrations: An
experimental test of a dual-coding hypothesis. Journal of Educational
Psychology, 83(4), 484-490.
Milli Eğitim Bakanlığı.(1998). Tebliğler
Dergisi. Sayı:2492, 1030-1046.
Oral, G.
(2003). Yine yazı yazıyoruz, Elementary
Education Online, 5(2), 50 - 52.
Oztok, M. & Özdener,
N. (2007). Information and communication technologies in collaboration projects
via the Internet, International Journal
of Social Sciences, 2(3), 167-172.
Öztürk, H.
(2007). Yeni programlarda ölçme ve değerlendirme,
http://balikesir.meb.gov.tr/dosyalar/haber web adresinden 20 Temmuz 2007
tarihinde edinilmiştir.
Özdener,N., Oztok,
M.(2008). ICT sufficiency in cooperative projects via the Internet, WSEAS
Transactions on Computer Research, 3(1), 51-60.
Pavio, A.
(2006). Dual coding theory and education, http://www.readytolearnresearch.org/pathwaysconference/presentations/paivio.pdf
web adresinden 10 Ekim 2006 tarihinde edinilmiştir.
Pekdağ, B.
(2005). Fen eğitiminde bilgi ve iletişim teknolojileri, Balıkesir Üniversitesi
Fen Bil. Enst. Dergisi, 7(2), http://fbe.balikesir.edu.tr/dergi/20052/BAUFBE2005-2-8.pdf
web adresinden 14 Temmuz 2006 tarihinde edinilmiştir.
Persson, I.A. &
Persson, K. (2008). Fiction and film as teaching instruments in higher health care
education, Journal of Further and Higher
Education, 32(2), 111-118.
Schnotz, W. &
Bannert, M. (2003). Construction and interference in learning from multiple representation. Learning and Instruction, 13, 141-156.
Sutherland,
R.(2004). Designs for learning: ICT and knowledge in the classroom, Computers & Education, vol. 43,
5-16.
Turan, F.
(2002). İlköğretim okullarında doğru ve güzel yazı yazma çalışmaları, Milli Eğitim Dergisi, Sayı 155-156,
http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/155-156/turan.htm web adresinden 19
Haziran 2008 tarihinde edinilmiştir.
Yalçın, P.,
Yiğit, D., Sülün, A., Bal, D. A., Baştuğ, A. & Aktaş, M. (2003). Maddeyi tanıma ünitesinin kavratılmasında
görsel öğretim materyallerinin etkisi üzerine bir araştırma. G.Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi. 11(1),
115-120.
Yaşar, O. (2004). İlköğretim Sosyal Bilgiler derslerinde
görsel materyal kullanımı ile coğrafya konularının eğitim ve öğretimi. Milli Eğitim Dergisi, Sayı 163,
http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/163/yasar.htm web adresinden 25 Temmuz
2006 tarihinde edinilmiştir.
[1] Çalışmanın bir bölümü Türkçe Öğretimi
Kongresinde(İstanbul 18-20 mayıs 2008) bildiri olarak sunulmuştur.
- Tutgun, A. & Özdener, N. (2011). Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Eğitime Entegrasyonu: Bilgisayar Tabanlı Öykü Tamamlama Çalışması Örneği [Integration of Information and Communication Technologies into the Education Process: Example of Computer-Based Story Completion Task], AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, ISSN: 1309-1581, 2 (3), 26-50. (DOI: 10.5824/1309-1581.2011.2.003.x)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder