Sosial Tədqiqatlar Social Research: Elmi-analitik jurnal / Scientific-analytical journal, 2(1), 52-67. ISSN 2788-8789. SOSİAL TƏDQİQATLAR MƏRKƏZİ / Azerbaijan - Bakü, 2022
METAVERSE METAPHORS ACCORDİNG TO THE CONTENT ANALYSİS METHOD
Doç. Dr. Aylin TUTGUN-ÜNAL
Üsküdar Üniversitesi, Yeni Medya ve Gazetecilik Bölümü
(Türkiye)
E-mail: aylin.tutgununal@uskudar.edu.tr
ORCID: 0000-0003-2430-6322
Özet
Metafor,
bir kavramın bireyin zihninde oluşturduğu anlam ya da kavramsal ifade
biçimidir. Bir görme ve anlama sürecini de içerdiğinden algılama ile ilgilidir.
Bireyin basit bir kavramı, başka bir kavramla ifade etmesi, açıklamasından daha
önemli olduğu durumlar vardır. Bu yönüyle güçlü bir anlamlandırma sürecidir ve
kişinin deneyimlerini de içerdiğinden, algısal durumun da anlaşılmasında güçlü
bir yöntemdir. Bu çalışmanın amacı Metaverse Okulu olarak adlandırılan bir
eğitim grubunun “Metevarse” kavramına ilişkin sahip oldukları algıları, metafor
aracılığıyla ortaya çıkarmaktır. Araştırmanın örneklemini eğitim alan gruptaki165
kişi oluşturmuştur. Araştırmanın verileri, nitel araştırma yöntemi ile
toplanmıştır. Çalışmada içerik analizi tekniği kullanılmıştır ve olgu bilim
açısından düzenlenmiştir. Her bireyden “Metaverse …………benzer, çünkü ……..”
cümlesini tamamlamaları istenerek veriler toplanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre;
kişilerin öğrenim gördükleri meteverse kavramına yönelik 70 geçerli metafor
üretilmiştir. Bu metaforların ortak özellikleri incelenmiş olup 4 kategori
altında toplandığı ortaya çıkmıştır. Bu kategoriler şu şekildedir: (1) Soyutluk,
(2) Teknolojik, (3) Kurgusal, (4) Yaşamsal. Araştırma bulguları incelendiğinde,
metaverse kavramına dair metaforların en çok “soyutluk” kategorisinde yer
alacak şekilde üretildiği ortaya çıkmıştır (%58,7). Diğer kategoriler ise,
birbirine yakın oranda ve %13’lerde seyretmiştir. Araştırma sonucunda elde
edilen metaforlar ve yer aldığı kategoriler ile metaverse kavramına yönelik
anlam ve algı anlaşılmaya çalışılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen
bulguların; başlangıç aşaması olarak ifade edilen “anlama, anlatma ve uygulama”
aşamalarına katkısı olacağı düşünülmektedir.
Anahtar
Kelimeler: Metaverse, Metafor, İçerik Analizi, Metaverse
Metaforları
Giriş
Metaverse
tek başına bir kavram gibi görünse de aslına bakılırsa bir ekosistem olduğu
söylenebilir. Metaverse, pek çok kavram üzerine inşa edilen ve gerçek ötesi
olarak anlamlandırılan bir kavram olarak, günümüzde Facebook’un adının “Meta”
olmasıyla tartışılır olmuştur. Böylece, söz konusu tartışmalar ile birlikte
bireylerin metaverse kavramını ne şekilde anlamlandırdığı, algıladığı da önemli
hale gelmiştir.
Metaverse
şimdilerde yeni bir kavram olarak ortaya çıkmış olsa da ilerleyişi çok hızlı
olmakta, özellikle dijital oyun tasarımcılarının oldukça ilgi gösterdiği bir
alan haline dönüşmektedir. Hatta pek çok sanal evrende yer alan arsa ya da
mekân olarak ifade edilen yerlerin NFT’ler ile saha çok dijital oyun dünyasının
baş atları tarafından satın alındığı bildirilmiştir (Tarhan ve Tutgun-Ünal,
2022; VentureBeat, 2021).
Metaverse
kavramının henüz tanımlamaları, farkındalık çalışmaları ve ileride kişileri
nasıl etkileyeceği konuları ele alınırken, bir yandan hızlı bir şekilde sanal
evrende arsaların satın alındığının duyulması kişilerde kafa karışıklığı
yaratmaktadır. Bu yüzden kişiler henüz anlayamadığı bir sanal evren ile ilgili
enformasyon bombardımanına maruz kalmaktadır. Bu doğrultuda, metaverse’in henüz
ilk aşamasının “anlama, anlatma ve uygulama” olması gerekliliği gündeme
gelmiştir. Çünkü doğru anlaşılmayan bir konunun ne kadar sağlıklı
ilerleyebileceği tartışma konusudur. Bu yüzden metaverse kavramının
bireylerdeki farkındalığı, ona yüklediği anlam ve algı ve ifadesinin
anlaşılması anlatma aşamasında önemli veri kaynağı olacaktır (Eraslan, 2022).
Metaverse
kavramına ekosistem olarak bakıldığında, harici gelişmeler kapsamındaki
teknolojiler tarafından katalize edilen fütüristik gerçeklik, 5G ve yapay zekâ,
dijital “büyük patlama” (Big Bang) siber uzayı uzak görünmediğine yönelik
açıklamalar yayınlanırken (Eraslan, 2022; HoloNext, 2020), bir yandan da,
arttırılmış gerçeklik, kullanıcı etkileşimi (İnsan- Bilgisayar Etkileşimi
/Human-Computer Interaction), yapay zekâ, blockchain, görme nesneleri, robotik
ve bulut bilgi işlem geleceğin mobil ağları metaverse ekosisteminin etkin kullanımına
izin verecek uygulamalar olarak ele alınmaktadır. Pek çok kavram bombardımanı
içerisinde, insanların metaverse denildiğinde öncelikle ne anladıklarının ve ne
şekilde anlamlandırdıklarının belirlenmesinde metafor çalışmaları kolaylık
sağlamaktadır (Lee vd., 2021).
Metafor Yunanca “Metapherein” ya da “Metafora” köklerinden türemiştir. “Meta” değiştirmek, “pherein” ise taşımak, anlamındadır (Levine,
2005).
Türkçede ise metafor kavramının; daha
çok benzetmeler, eğretilemeler, istiareler ve mecazlar şeklinde kullanıldığı belirtilmektedir (Eraslan,
2011). Metafor aslına bakılırsa bir söz figürü olmaktan ziyade bir düşünce
figürüdür. Çünkü kişiler, söz konusu kavramla ilgili metafor ifadesini
belirtirken düşünce dünyasında dolaşmakta, geçmiş yaşantısı ve yeni yüklediği
bilgi deposuyla birlikte yorumlayarak algılarını ortaya koymaktadır.
Dolayısıyla kişiden kişiye anlamlandırmalar farklılaşabilmektedir.
Metaforik düşünce çalışmalarıyla
tanınan Lakoff ve Johnson’a göre, metafor (2005); “bir şeyi başka bir şeyin bakış
açısıyla anlamak ve tecrübe etmek, bir düşünce malzemesini, insan kavrayışının
bir şekli ile ifade etme sürecidir. Metafor, bir konuyu diğer bir konunun bakış açısından algılamaya
ve anlamaya izin veren zihindeki bilgiler arasında bir bağ kurma süreci olarak
tanımlanabilir.
Metafor kullanılarak düşünce üretme süreci metaforik düşünce
olarak adlandırılmakta olup kendi içinde aşamaları vardır (Sezer, 2003). Buna
göre; Açıklanmak ya da anlamlandırılmak istenen soyut bir olgu, durum, olay,
kavram olması, bu olguyu açıklamak için kullanılan somut (belirgin) bir olgu ve
bu olgunun dilsel ifadesi, bu iki olgu arasında kurulan ya da kurgulanan özel
denklikler (benzeşmeler) ile süreç gerçekleşmektedir.
Böylece öncelikle analizi yapılacak, üzerinde çalışılacak
olan kavramın belirlenmesi gerekir. Bu olgu, durum ya da kavram metaforik
analize uygun kapsama sahip olması gerekir ki, buradan geniş bir bilgi
dağarcığı yelpazesi anlaşılabilir. Bu aşamada, araştırmacının doğru kavramı
seçmesi için araştırma yapması gerekir ve sonraki aşamada, süreç katkı
sağlayacak bireylerle ilgili olmaktadır. Burada çalışmaya katılacak bireylerin
sahip olduğu derinlik, zenginlik belirleyici olmaktadır. Üretilen metaforların
niteliği tamamen bu zemin üzerinde ilerleyecektir. Söz konusu metafor ve
kavrama yönelik neden seçildiği araştırma sürecine katılan kişiler tarafından
açıklanmaktadır. Kısa ama derinlemesine olarak yazılan metaforun nedenine dair
ifadeye ihtiyaç olmaktadır.
Ülkemizde sosyal bilimlerin çeşitli alanlarında makale ve
tez çalışmaları kapsamında pek çok metaforik araştırmalar yapılmaktadır (Arslan
ve Bayrakçı, 2006; Aydın ve Ünaldı, 2010; Aydoğdu, 2008; Cerit, 2008; Çelikten,
2006; Döş, 2009; Eraslan, 2011; Girmen, 2007; İbret ve Aydınözü, 2011; Öztürk,
2007; Saban, 2008; 2009; Saban, Koçbeker ve Saban, 2006; Semerci, 2007; Tamimi,
2005; Töremen ve Döş, 2009; Tunç, 2008; Tutgun-Ünal ve Katmer-Bayraklı, 2014).
Bu bağlamda, araştırmanın amacı metaverse kavramına yönelik
bir metafor çalışması yaparak, metaverse kavramını tanımlamak, metodolojisi ve
özelliklerini belirmekten ziyade metafor yoluyla metavers’in bireylerde ne
anlam ifade ettiğini ortaya koymaktır.
Yöntem
Araştırma Modeli
Araştırmada,
katılımcıların “metaverse” kavramına yönelik düşüncelerini ifade etmek amacıyla
oluşturdukları metaforları belirlemek için, algı ve olayların gerçekçi ve
bütüncül bir biçimde anlaşılmasına olanak sağlayan ve derinlemesine analiz
yapılabilmesini sağlayan nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Yorumlayıcı
paradigmaya sahip olan bu araştırmada, katılımcıların metaverse kavramına
yönelik düşüncelerini anlamak ve tanımak üzerine sonuçlar ortaya koyması
açısından nitel araştırmaya uygun olan olgu bilim (fenomenoloji) deseni
kullanılmıştır (Yıldırım ve Şimşek, 2011).
Çalışma
Grubu
Araştırmanın
çalışma grubu 2022 yılında, aylarındaki düzenlenen 14 Mart-11 Nisan tarihleri
arasındaki “Sodimer Metaverse Okulu” isimli 4 hafta 12 ders şeklinde süren eğitime
katılım gösteren, çeşitli yaşlardaki 165 katılımcıdan oluşturulmuştur. %49 Erkek
(n=81), %51 Kadın (n=84) katılımcı çalışmaya katılmıştır.
Veri
Toplama Aracı
Araştırma
sürecinde metaverse okulu eğitimine katılan katılımcılara çevrimiçi ortamda
eğitimler verilmiştir. Eğitimlerin sonunda ise, bir form aracılığıyla açık uçlu
soru ile her bireyden “Metaverse …………benzer, çünkü ……..” cümlesini
tamamlamaları istenerek veriler toplanmıştır. Bu form başlangıçta 15 kişilik bir gruba
uygulanmıştır. Bu uygulamadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda form yeniden
düzenlenmiştir ve gruba verilecek zaman da belirlenmiştir. Buna göre,
araştırmaya katılan katılımcıların “metaverse” kavramına ilişkin sahip
oldukları algıları ortaya çıkarmak için her birine “Metaverse …………benzer, çünkü
……..” cümlesinin yazılı olduğu bir form çevrimiçi olarak eğitim sonunda mail
yoluyla iletilmiştir. Formun dağıtılması akabinde katılımcılara metafor
olgusuna yönelik bilgi de verilmiştir ve zihinlerini harekete geçirecek birkaç
örnek verilmiştir. Böylece algılarını tek bir kavram olarak metaverse kavramına
yönelterek formda yer alan cümle ile ifade etmeleri istenmiştir. Bu işlem için
katılımcılara 15 dakika süre yeterli olmuştur. Böylece araştırmanın verilerini
oluşturan metaforlar elde edilmiştir.
Verilerin
Analizi ve Yorumlanması
Araştırmadan
elde edilen verilerin analizi, nitel veri analizine uygun olarak yürütülmüş
olup, elde edilen verileri sınıflandırmak ve bunlar üzerinde çıkarım
yapmak amacıyla verilerin analizinde “içerik analizi yöntemi” kullanılmıştır.
Katılımcıların
görüşlerini belirgin bir şekilde ortaya koyan kavramlar, sözcükler ve bunları
şekillendiren özellikleri genel bir kategori haline getirmek amacıyla veri
analizinde ise açık kodlama (Ekiz, 2003, s.85) uygulanarak ortak temalar
belirlenmiştir. Nitel araştırmalarda, araştırmanın niteliğini artırma konusunda
alınacak önlemlerden biri, alanında uzman kişilerden çeşitli bakış açıları
yönünden araştırmanın incelenmesinin istenmesidir (Yıldırım ve Şimşek, 2011).
Bu araştırmada araştırmanın geçerliği ve güvenirliği olgusuna olumlu bir etki
yapacağı düşünülerek temaların belirlenmesinde ve yorumlanmasında uzman
incelemesine başvurulmuştur.
Bulgular
Bu
bölümde, araştırmada uygulanan içerik analizi tekniği sonucunda elde edilen
metaforlara yönelik bulgular yer almaktadır.
Çalışmanın
ilk aşamasında 165 katılımcıdan metaverse kavramına yönelik metafor üretmeleri
istenmiştir. Daha sonra bu metaforlar incelenmiştir ve tüm metaforlar dikkate
alınarak değerlendirilmiştir. Böylece 165 temel veri kaynağı olarak incelenen
metaforlar aynı ifadede olanların belirlenmesiyle kodlanmıştır. Buna göre, 70
metafordan oluşan bir “metafor tablosu” elde edilmiştir. Metafor tablosunda en
yüksek değerleri alan metaforlar Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1. Frekans Değeri En Yüksek
Metaforlar
|
Metafor
Adı |
Frekans
(f) |
Yüzde
(%) |
|
Rüya |
19 |
%11,5 |
|
Paralel
evren |
19 |
%11,5 |
|
Sanal
evren |
17 |
%10,3 |
|
Hayal
alemi |
13 |
%7,9 |
|
Yeni
internet |
9 |
%5,4 |
|
Uzay |
8 |
%4,8 |
|
Dijital
oyun |
7 |
%4,3 |
|
Ütopya |
6 |
%3,6 |
İkinci aşamada
ise, katılımcılar tarafından üretilen metaforların ortak özellikleri
incelenerek elde edilen 70 metaforun metaverse olgusunu nasıl
kavramsallaştırdığına dikkat edilmiştir. Böylece, oluşturulan metaforlar
kategorize edilmiş, 4 farklı kavramsal kategori oluşturulmuştur. Bunlar; (1) Soyutluk,
(2) Teknolojik, (3) Kurgusal, (4) Yaşamsal şeklindedir.
Tablo 2. Üretilen Metaverse Metaforlarının
Frekans ve Yüzde Oranları
|
Metafor Sırası |
Metafor Adı |
Frekans
(f) |
Yüzde
(%) |
|
1 |
Rüya |
19 |
11,5 |
|
2 |
Paralel evren |
19 |
11,5 |
|
3 |
Sanal evren |
17 |
10,3 |
|
4 |
Hayal alemi |
13 |
7,9 |
|
5 |
Yeni internet |
9 |
5,4 |
|
6 |
Uzay |
8 |
4,8 |
|
7 |
Dijital oyun |
7 |
4,3 |
|
8 |
Ütopya |
6 |
3,6 |
|
9 |
Sanal gerçeklik |
2 |
1,3 |
|
10 |
Okyanus |
2 |
1,3 |
|
11 |
Güneş |
2 |
1,3 |
|
12 |
Bilinmezlik |
2 |
1,3 |
|
13 |
Sanal gezegen |
2 |
1,3 |
|
14 |
Işınlanma |
1 |
0,6 |
|
15 |
Dipsiz kuyu |
1 |
0,6 |
|
16 |
Deniz |
1 |
0,6 |
|
17 |
Uçsuz bucaksız |
1 |
0,6 |
|
18 |
Sınırsız |
1 |
0,6 |
|
19 |
Ulaşılmaz |
1 |
0,6 |
|
20 |
Bilinçaltı |
1 |
0,6 |
|
21 |
Keşfedilmemiş kıta |
1 |
0,6 |
|
22 |
Devrim |
1 |
0,6 |
|
23 |
Yepyeni |
1 |
0,6 |
|
24 |
Kıta |
1 |
0,6 |
|
25 |
Keşfedilmeyen |
1 |
0,6 |
|
26 |
Sonsuz |
1 |
0,6 |
|
27 |
Merkeziyetsiz |
1 |
0,6 |
|
28 |
Yepyeni |
1 |
0,6 |
|
29 |
Karadelik |
1 |
0,6 |
|
30 |
Facebook |
1 |
0,6 |
|
31 |
Evren ötesi |
1 |
0,6 |
|
32 |
Mars |
1 |
0,6 |
|
33 |
Ölümsüz |
1 |
0,6 |
|
34 |
Umut |
1 |
0,6 |
|
35 |
Soğan |
1 |
0,6 |
|
36 |
Bilinçaltı |
1 |
0,6 |
|
37 |
Hayat |
1 |
0,6 |
|
38 |
Yeni Yaşam |
1 |
0,6 |
|
39 |
Simülasyon |
1 |
0,6 |
|
40 |
Geleceğe Dönüş Filmi |
1 |
0,6 |
|
41 |
Eğlence |
1 |
0,6 |
|
42 |
Uyuşturucu |
1 |
0,6 |
|
43 |
Matrix |
1 |
0,6 |
|
44 |
Ayna |
1 |
0,6 |
|
45 |
Gerçek Etkileşim |
1 |
0,6 |
|
46 |
Ölümsüzlük |
1 |
0,6 |
|
47 |
Süper Kahraman |
1 |
0,6 |
|
48 |
Yenilik |
1 |
0,6 |
|
49 |
Matruşka |
1 |
0,6 |
|
50 |
Kurgusal Evren |
1 |
0,6 |
|
51 |
Market |
1 |
0,6 |
|
52 |
Keskin Bıçak |
1 |
0,6 |
|
53 |
Kuantum |
1 |
0,6 |
|
54 |
Karmaşa |
1 |
0,6 |
|
55 |
Lego |
1 |
0,6 |
|
56 |
Araç |
1 |
0,6 |
|
57 |
Hayatın İkizi |
1 |
0,6 |
|
58 |
Keşif |
1 |
0,6 |
|
59 |
Özgürlük |
1 |
0,6 |
|
60 |
Zümrüdüanka |
1 |
0,6 |
|
61 |
Rüzgâr |
1 |
0,6 |
|
62 |
Sonsuz |
1 |
0,6 |
|
63 |
Uyku Hapı |
1 |
0,6 |
|
64 |
Puzzle |
1 |
0,6 |
|
65 |
Zehir |
1 |
0,6 |
|
66 |
Temiz Sayfa |
1 |
0,6 |
|
67 |
Kırılma Noktası |
1 |
0,6 |
|
68 |
Kopyalanma |
1 |
0,6 |
|
69 |
Playstation |
1 |
0,6 |
|
70 |
Inception Filmi |
1 |
0,6 |
|
|
|
165 |
100 |
Tablo 2’de
görüldüğü gibi katılımcıların eğitim aldıkları metaverse kavramına yönelik 70
geçeli metafor üretilmiştir. Böylece katılımcıların, yeni bir kavram olan
metaverse kavramı ile ilgili çok sayıda anlam ve algıya sahip olduğu ortaya
çıkmıştır. Tablolar incelendiğinde, metaverse kavramının rüya ve sanal evren,
paralel evren, hayal alemi gibi daha çok soyut kavramlar ile açıklandığı
görülmektedir. Bu kavramlar ilk üç sırada yerini alarak toplam metaforların
%33,3’ünü oluşturmuştur. Teknik soyut kavramlar olarak da yeni internet,
dijital oyun, simülasyon gibi metaforlar üretilmiştir. Yaşamsal kavramlar
olarak, güneş, rüzgâr, uyku hapı, market, Zümrüdüanka gibi metaforlar karşımıza
çıkmaktadır. Çok daha ütopik kavramların da üretimi, metaverse kavramının insan
ötesi bir kavram olarak görüldüğünü de göstermiştir. Örneğin; ölümsüzlük,
hayatın ikizi, süper kahraman, ulaşılmaz, sınırsız, ütopya gibi metafor
örnekleri de olağanüstü anlamların yüklendiğini ortaya koymuştur.
Tablo 3. Metaforların Kategorileri
|
Kategoriler |
Metaforlar |
Metafor Frekansı
(f) |
Metafor Sayısı |
Yüzde (%) |
|
SOYUTLUK |
Rüya (19), Paralel
evren (19), Sanal evren (19), Hayal alemi (13), Uzay (8), Umut (1), Temiz
sayfa (1), Kırılma Noktası (1), Sonsuz (1), Karmaşa (1), Özgürlük (1), Keşif
(1), Kuantum (1), Yenilik (1), Bilinçaltı (1), Yepyeni (1), Bilinmezlik (2), Sonsuz
(1), Devrim (1), Keşfedilmeyen (1), Sınırsız (1), Uçsuz Bucaksız (1),
Ulaşılmaz (1) |
97 |
23 |
%58,7 |
|
TEKNOLOJİK |
Yeni internet
(9), Dijital oyun (7), Simülasyon (1), Playstation (1), Facebook (1), Merkeziyetsiz
(1), Sanal Gerçeklik (2) |
22 |
7 |
%13,3 |
|
KURGUSAL |
Matrix (1), Sanal
gezegen (2), Işınlanma (1), Kopyalanma (1), Inception Filmi (1), Hayatın
İkizi (1), Kurgusal Evren (1), Zümrüdüanka (1), Ölümsüzlük (1), Süper
Kahraman (1), Karadelik (1), Geleceğe Dönüş Filmi (1), Yeni Yaşam (1),
Ölümsüz (1), Ütopya (6), Evren Ötesi (1), Dipsiz Kuyu (1) |
23 |
17 |
%13,9 |
|
YAŞAMSAL |
Ayna (1), Güneş
(2), Rüzgâr (1), Araç (1), Uyku Hapı (1), Puzzle (1), Zehir (1), Keskin Bıçak
(1), Market (1), Lego (1), Matruşka (1), Gerçek Etkileşim (1), Uyuşturucu (1),
Eğlence (1), Hayat (1), Soğan (1), Mars (1), Okyanus (2), Keşfedilmemiş Kıta
(1), Kıta (1), Deniz (1) |
23 |
23 |
%13,9 |
|
|
|
165 |
70 |
|
Tablo 4
incelendiğinde, metaverse kavramına yönelik üretilen metaforların en çok
“Soyutluk” kategorisinde yer aldığı ortaya çıkmıştır. Buna göre, %58,7 oranında
“Rüya, paralel evren, sanal evren, hayal alemi, uzay” gibi anlamların
yüklendiği görülmüştür. Diğer yandan, yaşamsal ve kurgusal anlamlar eşit oranda
yüklenmiştir (%13,9). Metaverse kavramına dair Matrix, Işınlanma, Ölümsüzlük,
Ütopya gibi pek çok kurgusal metafor üretilmiştir. Yaşamsal olarak ise, günlük
yaşamdan ayna, uyku hapı, araç gibi somut ya da güneş, rüzgâr gibi doğasal anlamlar
yüklenmiştir. Metaverse, gerçek ötesi olarak tanımlanan aslında teknoloji
içerikli bir kavram olmasına rağmen teknolojik kategorisine uygun metafor
üretimi son sırada gelmiştir (%13,3). Bu da metaverse kavramının bireyler
tarafından daha soyut anlamlandırıldığını ve algılandığını göstermiştir.
Kavramsal
Kategorilerin Analizi
Soyutluğun ifadesi
olarak Metaverse: Metaverse’in soyut kavramlar ile ifade
edildiği bu kategori 97 katılımcı tarafından üretilen 23 metafordan oluşmuştur.
Soyut metaforların diğer metaforlar arasındaki oranı %58,7’dir. Bu kategorideki
metaforlar, “Rüya (19), Paralel evren (19), Sanal evren (19), Hayal alemi (13),
Uzay (8), Umut (1), Temiz sayfa (1), Kırılma Noktası (1), Sonsuz (1), Karmaşa
(1), Özgürlük (1), Keşif (1), Kuantum (1), Yenilik (1), Bilinçaltı (1), Yepyeni
(1), Bilinmezlik (2), Sonsuz (1), Devrim (1), Keşfedilmeyen (1), Sınırsız (1),
Uçsuz Bucaksız (1), Ulaşılmaz (1)” olarak yer almaktadır. Buna göre, aşağıda bu kategoride yer alan
birtakım ifadeler verilmiştir:
“Metaverse rüyalara benzer. Çünkü
hem bilinçaltımızın belirtileridir hem de kontrolün bizde olduğunu bildiğimiz
bir tasarım ortamıdır.”
“Metaverse paralel evrene benzer,
çünkü başka yaşantıları deneyimleyebiliriz.”
“Metaverse hayal alemine dünyaya
benzer, çünkü hayal ettiğimiz her şeyin gerçekleşeceği, hiçbir engelin, hiçbir sınırın
olmayacağı bir dünya gibi düşünüyorum.”
“Uzaya benzer, çünkü bir yandan
keşfedilmiş bilinen özellikleri varken diğer yandan keşfedilmeyi bekleyen derin
bir gizeme sahiptir.”
Teknolojik
ifadeler ile Metaverse: Metaverse’i teknolojik kavramlar ile
ifade eden 22 kişi, 7 farklı kavram üretmiştir. Teknolojik metaforlar ile
kavramın tanımlanma oranı %13,3 olmuştur. Buna göre bu kategoride yer alan
kavramlar; “Yeni internet (9), Dijital oyun (7), Simülasyon (1), Playstation
(1), Facebook (1), Merkeziyetsiz (1), Sanal Gerçeklik (2)” olarak tespit edilmiştir.
Bu kategoride yer alan birtakım ifadeler şu şekildedir:
“Metaverse simülasyona benzer çünkü
gerçek değildir.”
“Facebook a benzer çünkü facebookun
devamıdır.”
“Metaverse sanal gerçekliktir.
İletişim araçları içerisinde bulunan ortamdır.”
“Metaverse oyunlara benzer, çünkü
her insan illaki oynamıştır ve bazen kendini oynamaktan alamazsın.”
Kurgusal ifadeler
ile Metaverse: Metaverse kavramına yönelik kurgusal
metaforların da üretildiği görülmüştür. Buna göre, 23 katılımcının 17 farklı
metafor ürettiği ortaya çıkmıştır. Diğer kategoriler arasında, kurgusal
ifadeler %13,9 olarak yer bulmuştur. Kurgusal kavramlar; “Matrix (1), Sanal
gezegen (2), Işınlanma (1), Kopyalanma (1), Inception Filmi (1), Hayatın İkizi
(1), Kurgusal Evren (1), Zümrüdüanka (1), Ölümsüzlük (1), Süper Kahraman (1),
Karadelik (1), Geleceğe Dönüş Filmi (1), Yeni Yaşam (1), Ölümsüz (1), Ütopya
(6), Evren Ötesi (1), Dipsiz Kuyu (1)” olarak yer almıştır. Katılımcıların
metaverse kavramına yüklediği bazı kurgusal ifadeler şu şekildedir:
“Metaverse,
ışınlanma gibidir, diyebiliriz. Çünkü istediğin an istediğin yere kendi
alanından ulaşabiliyorsun.”
“Metaverse
masallardaki ölümsüzlük iksirine benzer, çünkü en uç ihtimallerin bile
deneyimlenmesi mümkündür.”
“Metaverse
ütopyaya benzer çünkü ulaşılamaz.”
“Metaverse
Back to Future (Geleceğe Dönüş) filmine benzer, çünkü aynı anda birden fazla
zamanda ve mekânda yaşayabiliriz.”
Yaşamsal ifadeler
ile Metaverse: Metaverse kavramına yönelik 23
katılımcının yaşamsal kategoride yer alacak şekilde 23 farklı kavram ürettiği
görülmüştür. Böylece, diğer kategoriler arasında %13,9 oranında yaşamsal
kavramların üretildiği ortaya çıkmış olup bazılarının somut, bazılarının ise
doğa olayları şeklinde yaşamsal kavramlar olduğu gözlenmiştir. Bu kavramlar;
Ayna (1), Güneş (2), Rüzgâr (1), Araç (1), Uyku Hapı (1), Puzzle (1), Zehir
(1), Keskin Bıçak (1), Market (1), Lego (1), Matruşka (1), Gerçek Etkileşim
(1), Uyuşturucu (1), Eğlence (1), Hayat (1), Soğan (1), Mars (1), Okyanus (2),
Keşfedilmemiş Kıta (1), Kıta (1), Deniz (1) şeklinde oluşmuştur. Katılımcıların
yaşamsal ifadeler ile anlamlandırdığı metaverse kavramına yönelik birtakım
ifadeler şu şekildedir:
“Metaverse güneşe benzer, çünkü
dünya etrafında döner.”
“Metaverse, okyanusa benzer, ilgi
çekicidir, bir o kadar sonsuz, bir o kadar maceralı bir dünyadır.”
“Metaverse markete benzer. Markette
her şeyin bir bölümü vardır, çoğunlukla her şeyi bulabilirsiniz. Ama super
market hatta hiper market olması lazım. Metaverse öte evren demekse marketlerin
de ötesi hiper market.”
“Metaverse matruşkaya benzer.
Parçaları açtıkça sürekli farklı bilgiler ve farklı alanlar ile karşılaşıyoruz.”
Sonuç
Araştırmada,
şimdilerde yeni bir kavram olarak ortaya çıkan “Metaverse” kavramının “anlama,
anlatma ve uygulama” aşamaları olarak adlandırdığımız başlangıç aşamasında bireylerde
ne şekilde algılandığı metafor çalışması ile anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu
doğrultuda, 165 katılımcı ile yürütülen çalışmada, metaverse kavramına yönelik
düşüncelerini anlamak ve tanımak üzerine sonuçlar ortaya koyması açısından
nitel araştırmaya uygun olan olgu bilim (fenomenoloji) deseni kullanılmıştır.
Metaverse okulu
adı altında bir eğitim verilen 165 katılımcıya eğitimin sonunda bir form
aracılığıyla açık uçlu soru ile her bireyden “Metaverse …………benzer, çünkü ……..”
cümlesini tamamlamaları istenerek veriler toplanmıştır. 165 katılımcının ifadeleri içerik analizi
tekniği ile incelenmiş, katılımcıların görüşlerini belirgin bir şekilde ortaya
koyan kavramlar, sözcükler ve bunları şekillendiren özellikleri genel bir
kategori haline getirmek amacıyla veri analizinde açık kodlama uygulanarak
ortak temalar belirlenmiştir.
Araştırma
sonucunda, metaverse kavramına yönelik 70 metaforun üretildiği tespit
edilmiştir. Yapılan kodlama ve ortak temaların belirlenmesi ile
gerçekleştirilen kategorize etme çalışması sonucunda, “Soyutluk”, “Teknolojik”,
“Kurgusal” ve “Yaşamsal” olarak 4 kategori belirlenmiştir. Söz konusu
kategorilere üretilen metaforların dağılımı gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmanın
yapılması sonucunda metaverse kavramının daha çok soyutluk kategorisnde yer
alacak şekilde anlamların yüklendiği ortaya çıkmıştır. Diğer kategoriler
arasında, soyutluk kategorisinde daha çok kavramın yer aldığı görülmüş (%58,7)
ve 97 kişinin 27 farklı kavramı ürettiği belirlenmiştir.
Diğer
kategorilerin %13’lerde seyrettiği tespit edilmiştir. Buna göre, iki kategoride
27’şer kişi yer almıştır. Bunlardan, “yaşamsal” isimli kategoride 23 farklı
kavram üretilmiş (%13,9), “kurgusal” isimli kategoride ise, 17 farklı kavram
üretilmiştir (%13,9). Son olarak, “teknolojik” kategorisinde 22 kişi 7 farklı
metafor üretmiştir. Teknoloji kategorisine oransal bakıldığında, %13,3 ile son
sırada yer aldığı görülmüştür. Her ne kadar metaverse, gerçek ötesi olarak
tanımlanarak gerçek yaşamla bağlantı sağlayacak sanal bir evreni sunsa da,
teknolojik olarak algılanmaktan ziyade oldukça soyut algılandığı ortaya
çıkmıştır.
Sonuç olarak,
aslında tanımı içinde yer alan “gerçek ötesi evren” ifadesi kişilerin zihninde
oldukça yer ettiği ve bu anlamda; “paralel evren” (%11,5), “sanal evren” (%10,3)
gibi daha çok içerisinde evren kelimesinin geçtiği metaforların yüksek oranda
üretildiği, sıralamada ilk üçte yer aldığı görülmüştür. Birinci ve ikinci
sırada eşit oranda (%11,5) “rüya” ve “paralel evren” kavramları ile
anlamlandırılması kişilerin, metaverse sisteminin sıklıkla gelecekte uygulamaya
geçeceğinin belirtilmesinden ve bunun ne kadar süre sonra olacağının kestirilememesinden
kaynaklandığı düşünülmektedir. Diğer yandan, teknoloji alt yapısı gerekliliği
ile ortaya çıkabilecek bir metaverse evreni için teknolojik metaforların en az
oranda üretildiği de dikkat çekmektedir. Bu da metaverse kavramının doğru bir
şekilde anlatılması gerekliliğini bir kere daha gözler önüne sermektedir.
Extended Abstract
Metaphor is the meaning or conceptual expression that
a concept created in the mind of the individual. It is about perception as it
includes a seeing and understanding process. There are situations where an
individual’s expressing a simple concept with another concept is more important
than its explanation. In this respect, it is a powerful process of making
sense.
Through metaphor study, it has been tried to
understand how the concept of “Metaverse”, which has emerged as a new concept,
is perceived by individuals in the initial stage, which we call the steps of
“understanding, explaining and applying”. In the study conducted with 165
participants, the phenomenology design, which is suitable for qualitative
research, was used in order to obtain results for understanding and recognizing
the thoughts on the concept of “Metaverse”.
Although the “Metaverse” may seem like a stand-alone
concept, it can actually be said to be an ecosystem. Metaverse, as a concept
that is built on many concepts and interpreted as beyond reality, has become
controversial today, with Facebook’s name being “Meta”. Thus, it has become
important how individuals interpret and perceive the concept of Metaverse with
these discussions.
The research group consisted of 165 participants of
various ages who participated in the training called “Sodimer Metaverse
School”, which was held in 2022, between 14 March and 11 April, which lasted
for 4 weeks and 12 lessons. 49% Male (n=81), 51% Female (n=84) participants
participated in the study.
During the research process, the participants who
participated in the Metaverse School Training were given online training. At
the end of the training, data were collected by asking each individual to
complete the sentence “Metaverse is similar to …………, because ……..” with an
open-ended question through a form. This form was initially applied to a group of 15
people. In line with the results obtained from this application, the form was
rearranged and the time to be given to the group was determined.
A written form was sent to the participants via e-mail
at the end of the training. After the form was distributed, the participants
were also given information about the phenomenon of metaphor, and a few
examples were given to activate their minds. Thus, they were asked to express
their perceptions with the sentence in the form by directing them to the concept
of Metaverse as a single-concept.
According to the results of the research; 70 valid
metaphors were produced for the concept of Metaverse in which people study. The
common features of these metaphors were examined and it was revealed that they
were grouped under 4 categories. These categories are as follows: (1)
Abstraction, (2) Technological, (3) Fictional, (4) Vital. The distribution of
the metaphors produced for the aforementioned categories was carried out. As a
result of this study, it was revealed that the concept of Metaverse was loaded
with meanings to be included in the “Abstraction” category. Among the other
categories, it was seen that there were more concepts in the “Abstraction”
category (58.7%), and it was determined that 97 people produced 27 different
concepts. Some examples are as follows: “The Metaverse is like dreams. Because it
is both the symptoms of our subconscious and a design environment that we know
we are in control of.”, “The Metaverse is like a parallel universe, because we
can experience other lives”.
22 people expressed Metaverse with technological
concepts and produced 7 different concepts. The rate of definition of the
concept with technological metaphors was 13.3%. Accordingly, the concepts in
this category; It has been determined as “New internet (9), Digital game (7),
Simulation (1), PlayStation (1), Facebook (1), Decentralized (1), Virtual
Reality (2)”. Some expressions in this category are as follows: “Metaverse is like a
simulation because it is not real.”, “It is similar to Facebook because it is
the continuation of Facebook.”
It has been seen that fictional metaphors for the
concept of Metaverse have also been produced. Accordingly, it was revealed that
23 participants produced 17 different metaphors. Among other categories,
fictional expressions were found at 13.9%. Fictional concepts included; “Matrix
(1), Virtual Planet (2), Teleportation (1), Duplication (1), Inception Movie
(1), Twin Life (1), Fictional Universe (1), Phoenix (1), Immortality (1),
Superhero (1), Black Hole (1), Back to the Future Movie (1), New Life (1),
Immortal (1), Utopia (6), Beyond the Universe (1), Bottomless Pit (1)”. Some fictional
expressions attributed by the participants to the concept of Metaverse are as
follows: “We can say that the Metaverse is like teleportation. Because you can
reach wherever you want whenever you want from your own space.”, “Metaverse is
like the immortality elixir in fairy tales, because it is possible to
experience even the most extreme possibilities.”
It has been observed that 23 participants produced 23
different concepts for Metaverse in the “Vital” category. Thus, among the other
categories, 13.9% of the vital concepts were produced, and it was observed that
some of them were concrete and some of them were vital concepts in the form of
natural events. Vital concepts included; Mirror (1), Sun (2), Wind (1), Vehicle
(1), Sleeping Pill (1), Puzzle (1), Poison (1), Sharp Knife (1), Market (1),
Lego (1 ), Matryoshka (1), Real Interaction (1), Drugs (1), Fun (1), Life (1),
Onion (1), Mars (1), Ocean (2), Uncharted Continent (1), Continent (1), Sea
(1). Some
vital expressions attributed by the participants to the concept of Metaverse
are as follows: “The Metaverse is like the Sun because the Earth turns around
it.”
As a result, the expression “meta-universe” has a
great place in people’s minds. And it
has been observed that it is in the top three in the ranking in which metaphors
such as “parallel universe” (11.5%) and “virtual universe” (10.3%) is included.
In the research, it is noteworthy that technological metaphors are produced at
a minimum rate for a meta-universe that may arise with the necessity of
technology infrastructure. This once again reveals the necessity of explaining
the concept of Metaverse correctly.
Kaynakça
1.
Arslan, M. M., & Bayrakçı, M. (2006).
Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim öğretim açısından incelenmesi.
Millî Eğitim, s.171, 100-108.
2.
Aydoğdu, E. (2008). İlköğretim okullarındaki
öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul
algılarının metaforlar yardımıyla analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
3.
Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili
metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk
Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712
4.
Çelebi, N. (2008). Sosyoloji Sosyoloğun Yaptığı
ise. H.Ü. Türkiyat Araştırmaları, S.8, Bahar, Ankara.
5.
Döş, İ. (2009) Aday öğretmenlerin müfettişlik
kavramına ilişkin metaforik algıları. Gaziantep Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Dergisi, 9(3) 607-629.
6.
Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma
yöntem ve metodlarına giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
7.
Eraslan, L. (2011). Sosyolojik metaforlar. Akademik
Bakış Dergisi, 27, 1-22.
8.
Eraslan, L. (2022). Metaverse
teknolojilerinin eğitimde kullanılması için çok sayıda faktör değişmeli.
Erişim adresi:
https://www.dunya.com/egitim/metaverse-teknolojilerinin-egitimde-kullanilmasi-icin-cok-sayida-faktor-degismeli-haberi-653197
9.
Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin
konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları. Yayımlanmamış
Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
10.
HoloNext (2020). Artırılmış Gerçeklik AR
(Augmented Reality) Nedir? Erişim adresi:
https://holonext.com/tr/artirilmis-gerceklik-nedir-ar/
11.
İbret, B. Ü., & Duran A. (2011). İlköğretim
II. kademe öğrencilerinin “Dünya” kavramına ilişkin geliştirdikleri metaforlar.
Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(1), 85-102.
12.
Lakoff, G., & Johnson, M. (2005).
Metaforlar: Hayat, Anlam ve Dil (Çev: G.Y.Demir), Paradigma, İstanbul.
13.
Lee, L., Braud, T., Zhou P., Wang, L., Xu, D.,
Lin, Z., Kumar, A., Bermejo, C., & Hui, P. (2021). All one needs to know
about metaverse: A complete survey on technological singularity, virtual
ecosystem, and research agenda. Computers and Society, 14(8), 1-66.
Erişim Adresi: https://arxiv.org/pdf/2110.05352.pdf
14.
Levine,
P.M. (2005). MetaphorsandImages of Classrooms. ERIC: EJ724893.
15.
Öztürk,
Ç. (2007). Sosyal bilgiler, sınıf ve fen bilgisi öğretmen adaylarının
“Coğrafya” kavramına yönelik metafor durumları. Ahi Evran Üniversitesi,
Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 55-69.
16.
Saban,
A. (2008). İlköğretim I. kademe öğretmen ve öğrencilerinin bilgi kavramına
ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. İlköğretim Online, 7(2),
421-455.
17.
Saban,
A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip olduğu zihinsel
imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
18.
Saban,
A., Koçbeker, B.N., & Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen
kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve
Uygulamada Eğitim Bilimleri (EducationalSciences: Theory & Practice),
6(2), 461-522.
19.
Semerci
Ç. (2007). Program geliştirme kavramına ilişkin metaforlarla yeni ilköğretim
programına farklı bir bakış. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1),
139-154.
20.
Sezer,
E. (2003). Dilde ve Edebiyatta “Yol” Metaforu., Kitap-lık, s.65, Ekim,
88-92.
21.
Tamimi,
Y. (2005). Örgüt kültürünün metaforlarla analizi (Tekstil sektöründe, faaliyet
gösteren bir işletme örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
22.
Tarhan,
N., & Tutgun-Ünal, A. (2022). Metaverse: Dijital Oyun Psikolojisi.
İstanbul: Der Yayınevi.
23.
Töremen,
F., & Döş, İ. (2009). İlköğretim öğretmenlerinin müfettişlik kavramına
ilişkin metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(4),
1973-2012.
24.
Tunç,
G. (2008). Askerliğe ilişkin argo ifadelerdeki metaforik yapı. Milli Folklor Dergisi, 78, 105-108.
25.
Tutgun-Ünal,
A., & Katmer Bayraklı, V. (2014). Öğretmen adaylarının sosyal medyanın
eğitimde iletişim amaçlı kullanılmasına ilişkin görüşleri: Twitter örneği. Uluslararası
1. Avrasya Eğitim Araştırmaları Kongresi (EJER), İstanbul.
26.
VentureBeat
(2021). Facebook’s vision of the metaverse has a critical flaw. Erişim
Adresi:
https://web.archive.org/web/20210912132221/https://venturebeat.com/2021/09/12/facebooks-vision-of-the-metaverse-has-a-critical-flaw/
27.
Yıldırm,
A., & Şimşek, H. (2011). Soysal Bilimlerde Nitel Araştırıma Yöntemleri.
Ankara: Seçkin Yayıncılık.
